Wat is verlichting?
Is er iets over verlichting te zeggen? Alleen in negatieve zin. Verlichting is de zijnservaring en de werkelijkheid van het wegvallen van alle scheidingen. Bij wat verlichting wordt genoemd verdwijnen scheidingen en daarmee de conflicten en eindeloze kringlopen. Het gaat dan vooral om het verdwijnen van de scheiding tussen ‘mijzelf’ en alles wat niet als eigen werd ervaren: het andere, de anderen, de wereld, de kosmos. Deze duale structuur wordt fundamenteel geacht voor het menselijk bestaan – zie de grammatica van de zinnen zoals ‘ik zie dat’ – maar deze dualiteit lost nu op. Bij dit samensmelten wordt alles wat eerst tot mijzelf werd gerekend een deel van het grote geheel, terwijl alles in dat geheel het aspect van zelf-zijn krijgt. Zelf-zijn en anders-zijn zijn dan niet verschillend meer. Er is geen begrenzing meer in vorm, kwaliteit en locatie voor het zelf-zijn.
Op de weg kan er de zijnservaring zijn dat het zelf-zijn vooral bewustzijn is en dat je als bewust-zijn de specifieke zaken waarmee je was geïdentificeerd, loslaat. Dat betreft niet alleen het lichaam en de geest, maar ook de ik-wereld en ik-kosmos en uiteindelijk het ‘ik ben bewustzijn’ en ‘ik-ben’. Dan is er het besef van ‘Niets’. Als er iets is, is er de zijnservaring van het samengaan van Niets en Alles. Voor zover er ‘alles’ is, is er de gevoelsmatige acceptatie van alles in jezelf. Dat is liefde.
Bron: Non-dualiteit van Douwe Tiemersma – blz. 23
